دوران پس از زایمان (نفاس)

نفاس، بازه زمانی پس از زایمان است که طی آن تغییراتی که در دوران بارداری رخ داده، پسرفت می‌کند. مثلاً جراحات زایمان، چه کوچک و چه بزرگ، نیز باید ترمیم شوند. دوره نقاهت بدن شما بین شش تا هشت هفته طول می‌کشد. باید تا جایی که ممکن است عجله نکنید و خود و فرزندتان را غرق در ویزیت دکتر و قرار پزشکی ننمایید. در آرامش، بیشتر با هم آشنا شوید. پیوندی عاطفی که اکنون بین شما و نوزاد در حال شکل‌گیری است، برای همزیستی آینده شما مهم است. قابله (ماما) شما را در این دوره جدید و هیجان‌انگیز زندگی، همراهی می‌کند. بیمه درمانی، هزینه‌های تعداد مشخصی از جلسات مشاوره حضوری و تلفنی را پوشش می‌دهد. در صورت تمایل، قابله (ماما) حتی تا پایان دوره شیردهی از شما مراقبت خواهد کرد. قابله (ماما) می‌تواند تا نه ماهگی نوزاد به والدینی که به کودک خود شیرخشک می‌دهند، سر بزند. شش تا هشت هفته پس از تولد، او معاینه نهایی را نیز انجام می‌دهد. نتایج این معاینه در صفحه 16 پرونده مادر ثبت می‌شوند.

چند روز نخست پس از زایمان را نفاس اولیه می‌نامند. در این مدت، شیر مادر قوام گرفته و جایگزین شیر غلیظ روزهای اول او یعنی شیر پیشین می‌شود. «شیر پیشین» حاوی مواد مغذی و آنتی‌بادی‌های مهمی است و هضم آن برای گل‌نوشکفته شما آسان است. برای بسیاری از خانم‌ها، ‌آن ثانیه‌ای که فرزند خود را برای نخستین بار روی سینه می‌گذارند، لحظه زیبایی است. با این حال، گاهی اوقات زمان بیشتری لازم است تا شیردهی خوب پیش برود. اگر با مشکلات شیردهی مواجه شدید، قابله (ماما) در خدمت شماست.

زمانی که رحم شما در حال ترمیم است، متوجه خروج ترشحاتی از واژن خود خواهید شد. این خروج مایعات، ترشحات زچگی نامیده می‌شود. در این دوره، آنچه از دوران حاملگی در رحم باقیمانده، خارج می‌شود: به عنوان مثال بافت‌های باقیمانده یا بقایای یک ماده مومی پنیری شکل و سفید رنگ به‌نام ورنیکس که بدن نوزاد را در دوران بارداری می‌پوشاند. دوره ترشحات زچگی بین دو تا شش هفته طول می‌کشد. رنگ و قوام مایع ترشح شده، هفته به هفته تغییر می‌کند.

در دوران نفاس باید به نظافت توجه ویژه‌ای داشته باشید. نکته مهم این است که میکروب‌ها وارد رحم زخمی شما نشوند. چرا که ورود میکروب‌ها به رحم، می‌تواند منجر به عفونت‌های وخیم شود. می‌توانید از داروخانه، پدهای بهداشتی بعد از زایمان که مخصوص زائوها است، تهیه کنید. ضمناً باید قسمت بیرونی واژن خود مرتباً را با آب ولرم بشویید. در این مورد دقت کنید که آب به داخل نفوذ نکند و از ژل دوش یا شوینده‌های دیگر برای تمیز کردن دستگاه تناسلی خود استفاده نکنید. اگر دچار پارگی پرینه یا اپیزیوتومی شده‌اید، باز هم رعایت بهداشت مهم است. باید به جراحت این ناحیه توجه خاصی داشته باشید. حمام کردن در وان، مانعی ندارد. با این حال، باید مدت زمان حمام کامل، کوتاه باشد. این موضوع از مرطوب شدن محل جراحات زایمان جلوگیری می‌کند.

در دوران نفاس، هنوز هم ممکن است مشکلات آزاردهنده‌ای پیش بیاید. اما برای هیچکدام جای نگرانی نیست. به عنوان مثال، در چند روز اول پس از زایمان، بسیاری از زنان اجابت مزاج ندارند. آنها می‌ترسند که استفاده از سرویس بهداشتی باعث درد شود یا زخمی که پس از پارگی پرینه یا اپیزیوتومی ایجاد شده است، دوباره باز شود. اگر شما نیز همین مشکل را دارید و یبوست بیش از پنج روز طول کشید، با پزشک یا قابله (مامای) خود مشورت کنید. اغلب روش «تنقیه» یا استفاده از ملین‌های ملایم توصیه می‌شود.

مدتی زمان می‌برد تا هورمون‌های بدن شما نیز تنظیم و متعادل شوند. به همین دلیل است که مثلاً خانم‌ها در دوران نفاس اغلب عرق می‌کنند. لباس‌های خود را زود به زود عوض کنید تا احساس راحتی کنید و سرما نخورید. این امکان وجود دارد که ریزش موی شدید پیدا کنید. این ریزش مو به این دلیل اتفاق می‌افتد که سطح استروژن شما کاهش یافته است. در دوران بارداری، رشد مو بیشتر می‌شود. حالا بدن شما به تعادل رسیده و موهای اضافی می‌ریزند. اکثراً هورمون‌ها در شش ماه اول پس از زایمان تنظیم می‌شوند. ممکن است کمی بیشتر زمان ببرد تا موهای شما دوباره مثل قبل دربیایند.

هفته‌های بعد از زایمان، دوره نقاهت شماست. بنابراین اگر دیدید که ورزش برایتان مفید است، ورزش کنید. لطفاً به نیازهای بدن خود و توانایی‌های آن، دقیقاً توجه کنید. تا زمانی که ترشحات زچگی متوقف نشده است، نباید شنا کنید. زیرا ممکن است در آب با عوامل بیماری‌زا یا «پاتوژن‌ها» تماس پیدا کنید.

در اکثر خانم‌ها، مدتی پس از زایمان زمان می‌برد تا دوباره احساس رابطه جنسی داشته باشند. اما اگر احساس جنسی دارید، تا زمانی که ترشحات زچگی تمام شود، باید در حین نزدیکی از کاندوم استفاده کنید. لطفاً بررسی کنید که کدام روش پیشگیری برای شما و همسرتان قابل‌استفاده است، زیرا ممکن است بلافاصله پس از زایمان دوباره باردار شوید.

معمولاً احساسات مادرانی که تازه زایمان کرده‌اند، متغیر و متزلزل است. گاهی اوقات پس از خوشحالی و شعف زیاد بخاطر تولد نوزاد، حس اندوه به مادر دست می‌دهد. ممکن است روحیه مادر اصلاً به حالت قبل برنگردد. این حالت را افسردگی پس از زایمان می‌نامند. بسیار مهم است که بدانید در این شرایط روحی تنها نیستید. باید فوراً از کسی کمک بگیرید و اول با قابله (ماما) یا پزشک خود صحبت کنید. خود متوجه می‌شوید که چه باید کرد.