غذای مکمل: غذای فرنی یا پوره برای نوزاد

غذای مکمل، غذایی است که کودک شما علاوه بر شیر مادر یا شیرخشک دریافت می‌کند. نهایتاً از هفته هفدهم می‌توانید به کودکتان غذای مکمل به شکل پوره یا فرنی بدهید. البته می‌توانید غذای مکمل را دیرتر نیز شروع کنید. تا هفت ماهگی، کودک شما اصلاً به غذای مکمل زیادی نیاز ندارد. اطلاعات سنی که روی بسته‌بندی غذای آماده نوزادان درج شده، زودترین زمانی را که می‌توان از آن محصول به نوزاد داد، نشان می‌دهد. این اطلاعات دلیلی برای مجبور کردن کودک به غذا خوردن از سن ذکر شده نیست. اساساً در طول سال اول زندگی نوزاد، شیر، غذای اصلی او را تشکیل می‌دهد. بنابراین به کودک خود فرصت دهید تا با آرامش به غذا خوردن عادت کند.

معمولاً خودتان متوجه خواهید شد که چه زمانی فرزند شما برای غذای مکمل آماده است. زمانی می‌رسد که او به آنچه شما می‌خورید، علاقه زیادی نشان می‌دهد و چیزهای مختلف را در دهانش می‌گذارد. نشانه دیگر آمادگی کودک این است که می‌تواند برای مدتی با کمک تکیه‌گاه روی پای مادر صاف بنشیند. در واقع، توانایی صاف نشستن پیش‌شرط لازم برای شروع غذای مکمل است. نباید به کودک خود در حالت نیمه‌خوابیده غذا بدهید. با این وصف، اگر کودک شما بعد از گذاشتن غذا در دهانش، مقدار زیادی از آن را برمی‌گرداند، هنوز غذای مکمل برای او زود است. برگرداندن غذا به دلیل واکنش غیرارادی است که همه کودکان در هفته‌ها و ماه‌های اول زندگی دارند. بعدها این واکنش که «رفلاکس پس زدن زبان» نام دارد، خفیف‌تر شده و کاملاً برطرف می‌شود.

کارشناسان، پوره را برای اولین وعده‌های غذایی کوچک پیشنهاد می‌کنند که از مواد مختلف تهیه می‌شود. مهم این است که مواد آنرا خوب بجوشانید تا نرم و خرد شوند و نمک، ادویه و شکر به آن اضافه نکنید. با توجه به دانش فعلی، سه نوع مخلوط فرنی برای نوزادان بهترین است: مخلوط بر پایه سبزیجات، مخلوط بر پایه میوه و مخلوط بر پایه شیر. نحوه تهیه آن‌ها در قسمت زیر بیان شده است. سلیقه‌های غذایی نیز در نوزادان متفاوت است. برخی سبزیجات دوست دارند، برخی دیگر نه. اجازه دهید که فرزندتان، فرنی را امتحان کند. با توجه به اینکه فرزندتان کدام مخلوط سبزیجات را با میل و رغبت می‌خورد و دیگری را نه، می‌توانید تشخیص دهید که کودک شما کدام سبزیجات را بیشتر دوست دارد. سپس می‌توانید هر دو تا سه روز یکبار، یک ماده جدید به غذای مکمل اضافه کنید. یا این ماده را به ترکیب قبلی اضافه کنید، یا یکی از مواد قبلی را با ماده جدید جایگزین کنید. بعد از یک ماه می‌توانید نوع دیگر از پوره را امتحان کنید. بهتر است که فرنی تازه باشد. اما غذای کودک به‌صورت آماده نیز وجود دارد که بر اساس دانش امروزی تولید شده است. هنگام خرید، توجه کنید که محصول مربوطه ادویه نشده باشد یا مقدار ادویه آن بسیار کم باشد.

علاوه بر سبزیجات، شیر و میوه، روغن، گوشت و ماهی نیز از غذاهای مهم برای کودک به شمار می‌روند. روغن کلزا، روغن آفتابگردان، روغن ذرت یا روغن گلرنگ موجود در غذا، موادی هستند که تضمین می‌کنند تا بدن کودک شما بهتر بتواند ویتامین‌های ارزشمند را از غذا جذب کند. علاوه بر این، این روغن‌ها حاوی اسیدهای چرب مهمی هستند که تضمین می‌کنند تا اتصالات عصبی در مغز کودک شما به خوبی شکل بگیرند. روغن‌های حاصل از پِرِس سرد مانند روغن زیتون برای این سن مناسب نیستند زیرا درجه خلوص آن‌ها کافی نیست. گوشت و زرده تخم مرغ می‌توانند آهن، پروتئین و ویتامین‌های گروه B را که برای کودک بسیار مهم هستند، تامین کنند. در ماهی‌ها، اسیدهای چرب امگا ۳ سالم وجود دارد که برای رشد سلول‌های عصبی و مغز کودک شما لازم هستند. با گذشت زمان، کودک باید تمام مواد غذایی اصلی را که بقیه اعضای خانواده می‌خورند، در وعده غذایی خود بخورد.

با ۱۰۰ گرم سبزیجات، ۵۰ گرم مخلفات، ۲ قاشق چایخوری روغن، می‌توانید پوره سبزیجات درست کنید. بعد از چند هفته می‌توانید ۲۰ تا ۳۰ گرم پوره گوشت یا پوره ماهی نیز به آن اضافه کنید. بسیاری از سبزیجات برای تغذیه کودک مفید هستند، مانند هویج، گل کلم، کلم بروکلی، کدو سبز، کدو تنبل و ازگیل. می‌توانید از سیب‌زمینی معمولی، برنج یا «ریشه یام» به عنوان مخلفات آن استفاده کنید. به عنوان دسر بعد از پوره سبزیجات، یک قاشق غذاخوری یا ۳۰ گرم میوه پوره شده به کودک خود بدهید.

پوره میوه، از ۱۰۰ گرم میوه و ۲۰ گرم پرک غلات تهیه می‌شود. در ضمن، باید مقداری آب و یک قاشق چایخوری روغن کلزا به پوره اضافه کنید. همیشه باید در هفته‌های اول، میوه پخته شود. تنها استثنا، موزِ کاملاً رسیده است. بعد از چند هفته می‌توان میوه را به صورت خام نیز استفاده کرد، البته باید آنقدر نرم یا له شده باشد که در گلوی کودک گیر نکند. این نوع پوره نیز میان وعده محسوب نمی‌شود، بلکه خود یک وعده غذایی کامل است.

برای تهیه پوره شیر به ۲۰۰ میلی‌لیتر شیر، ۲۰ گرم پرک غلات و ۳۰ گرم یا یک قاشق غذاخوری پوره میوه نیاز دارید. در قفسه موادغذایی و ملزومات نوزادان در فروشگاه‌ها، پرک غلات وجود دارد که می‌توانید به سادگی آب جوش به آن اضافه کنید. این نوع محصولات فروشگاهی، پیش‌پخت شده‌اند و هضم آن‌ها برای کودکان راحت‌تراست. برای آماده کردن آن، می‌توانید به جای آب از شیر خشک استفاده کنید. بهتر است فقط غلاتی مصرف کنید که حاوی شکر، طعم دهنده یا شیر آماده نیستند. در غیر این صورت، کودک به غذای ناسالم عادت می‌کند. قند نیز برای دندان‌ها مضر است. برای بچه‌های بزرگتر که حداقل نه یا ده ماهه هستند، می‌توان پوره را با شیر پاستوریزه سوپرمارکتی تهیه کنید. نباید از شیر خام و نجوشیده استفاده کنید. ممکن است شیر خام حاوی باکتری‌هایی باشد که برای کودک خطرناک هستند.

در ابتدا کافی است یک تا دو قاشق غذاخوری از پوره به کودک خود بدهید. احتمالاً نیمی از آن در ابتدا روی پیش‌بند نوزاد می‌ریزد. اصلاً مسئله‌ای نیست. چون به جای پوره، دوباره شیر مادر یا شیر خشک خودش را می‌خورد. پس از آن‌که کودک برای اولین بار غذا را امتحان کرد، بهتر است به او شیرمادر یا شیر خشک نیز بدهید. با گذشت زمان، او به غذای مکمل عادت می‌کند و رفته رفته شیر کمتری می‌خورد. کودک شما مجبور نیست پوره‌ای را که درست کرده‌اید، در یک وعده تمام کند. هر روز مقادیری را که توصیه شده به او بدهید. این مقادیر را می‌توان در یک یا چند وعده غذایی پخش کرد. اگر کودک شما پوره را نخورد، ممکن است هنوز برای غذای جامد آماده نباشد. یک یا دو هفته دیگر صبر کنید و بعد از آن دوباره امتحان کنید. کودک شما، حتی در سال دوم زندگی، باید لبنیات را بیشتر از غذاهای مکمل مصرف کند.

اصطلاح Baby led weaning، یعنی شروع غذای جامد مکمل برای نوزاد و کم کردن عادت او به شیرمادر. این شکل ازحرکت به سمت غذای مکمل، روز به روز محبوبیت بیشتری پیدا می‌کند. هرچند مباحث زیادی در محافل تخصصی پیرامون این روش وجود دارد. با این روش، کودک یاد می‌گیرد که غذای جامد بخورد، اگرچه به تغذیه با شیر مادر ادامه می‌دهد. این کار کاملاً با احتیاط و به تدریج انجام می‌شود و طی آن هر از چند گاهی تکه‌های موز یا سایر غذاهایی را که نرم و در اندازه دهان نوزاد هستند، در اختیار او قرار می‌دهید. خودش تصمیم می‌گیرد که چه مقدار و از چه چیزی بخورد. شما در زمان تغذیه فقط همراه کودک هستید، یعنی خودتان به او غذا نمی‌دهید. والدینی که قصد استفاده از این روش را دارند باید برای تغذیه کودک وقت بگذارند و هرگز چشم از نوزاد خود بر ندارند.

حداکثر از شروع نوع سوم پوره، می‌توانید مقداری آب خوردن نیز در اختیار کودک خود قرار دهید. بهتر است به او با لیوان یا فنجان آب بدون‌گاز بدهید. از لیوان ضد چکه می‌توان در حال حرکت استفاده کرد. با این حال، نباید همیشه از این نوع لیوان استفاده کنید. چون برای دندان‌ها خوب نیست زیرا این لیوان‌ها می‌توانند موقعیت دندان‌ها را تغییر دهد.

برخی از مادران می‌خواهند کودک خود را با رژیم گیاهخواری یا حتی وگان تغذیه کنند. بسیاری از متخصصین نسبت به این موضوع نظر منفی دارند. گوشت، ماهی و محصولات لبنی، حاوی مواد مغذی هستند که برای نوزادان مهم است. تغذیه با یک رژیم گیاهخواری برای کودک شما نسبتاً راحت است، زیرا در این رژیم، علاوه بر غذاهای گیاهی، مصرف محصولات حیوانی مانند شیر گاو و تخم مرغ نیز مجاز است. اگر به تغدیه کودک خود با گیاهخواری «وِگان» اصرار دارید، حتماً باید به دنبال مشاوره‌ای تغذیه باشید. برای اینکه کودک شما تمام مواد مغذی لازم را دریافت کند، باید با این نوع تغذیه آشنا باشید و به دقت به جزییات آن توجه کنید.